Doğu Akdeniz'de don felaketi: Çiftçiler zararın karşılanmasını talep ediyor

Adana — Şubat 2024'te Erdemli'den Hatay'a uzanan Akdeniz bölgesinde (Mersin, Adana, Osmaniye ve Antalya'nın bazı kesimleri) yaşanan, hava sıcaklığının eksi 6 ile eksi 8 dereceye kadar düşmesi ve gece boyunca uzun süre düşük sıcaklıkların etkili olması, tarım alanlarında ciddi zarara yol açtı. Etkilenen bölgelerdeki başlıca ürünler narenciye (limon, portakal) ve sert çekirdekli meyveler (şeftali, kayısı) oldu. Oda temsilcilerinin verdiği bilgiye göre sert çekirdekli meyvelerin erkenci türlerinde zarar oranı yüzde 100'e ulaştı. Geç çeşitlerde ise tomurcukların donması nedeniyle meyve tutumunun olup olmayacağının henüz bilinmediği ifade edildi. Narenciyede sahil kesimlerde yüzde 30-50, iç bölgelerde yüzde 80’e varan kayıplar olduğu ifade edildi. Türkiye’nin narenciye üretiminin yüzde 70’ini karşılayan bu bölgede, 2024 hasadının büyük ölçüde riske girdiği vurgulandı. Patates gibi tarla ürünlerinde de erken ekilenlerde yüzde 30-50 zarar oluştuğu tahmin ediliyor.

“Çiftçilerin kayıpları içler acısı”

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Adana ve Mersin Şubeleri, Adana ili Seyhan ve Yüreğir Ziraat Odaları ile Mersin Ziraat Odası ortaklığında konu ile ilgili bir basın açıklaması yapıldı. ZMO Adana Şube Başkanı Ahencan Tayakısı, yapılan basın açıklamasında don felaketinin bölge tarımına verdiği zararları detaylandırdı. Domates, patates, marul, karpuz, narenciye, nektarin ve sert çekirdekliler gibi ürünlerde %50 ile %80 arasında kayıp yaşandığını belirten Tayakısı, bazı erken çiçeklenen meyve ağaçlarında zararin %100'e yaklaştığını dile getirdi.

“Narenciye ağaçları ve gelecek yılların verimi de tehlikede”

Narenciye ve diğer çok yıllık bitkilerin bu yılın ürünlerinin yanı sıra gelecekteki verimleri açısından da büyük zarar gördüğünü belirten Tayakısı, "Yaş sebze, meyve ve turunçgil deposu olan Doğu Akdeniz'de yaşanan bu felaket sadece çiftçileri değil, tüm ülke ekonomisini olumsuz etkileyecektir" dedi.

"Tüketiciye zam olarak yansıyacak"

Tayakısı, don olayının sadece tarım sektörüne zarar vermediğini, ihracatçılar, tarım ilacı ve gübre bayileri gibi birçok sektörü de olumsuz etkilediğini belirtti. Özellikle mazot zamlarıyla birlikte don olayının etkilerinin, tüketiciye gıda fiyatlarında artış olarak yansıyacağına dikkat çekti.

“Afet bölgesi ilan edilsin”

Tayakısı, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı'ya seslenerek, don felaketinden etkilenen bölgelerin "afet bölgesi" ilan edilmesini talep etti. Çiftçilerin Tarım Kredi Kooperatifleri, Ziraat Bankası ve özel bankalara olan tarımsal kredi borçlarının en az iki yıl ertelenmesi gerektiğini belirtti. Ayrıca, zarar tespitlerinin hızla yapılması, kayıpların karşılanması ve çiftçilere faizsiz kredi desteği sağlanması çağrısında bulundu.

“TARSİM politikaları gözden geçirilmeli”

Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) uygulamalarının çiftçi lehine düzenlenmesi gerektiğini belirten Tayakısı, tarım sigortası yaptırmayan çiftçilerin de unutulmaması gerektiğini vurguladı. "Unutmayalım ki çiftçimizin emeği, yarınımızın bereketidir" ifadeleriyle, çiftçilerin desteklenmesi gerekliliğine dikkat çekti.

Don tarihinin sigorta kapsam dışında kalması, örneğin, narenciye sigortasının Mart’tan sonra başlaması ve ekspertiz süreçlerindeki aksaklıkları eleştiren meslek odası temsilcileri TARSİM’in %10’luk zarar eşiği ve %40’lık müşterek sigorta muafiyeti, çiftçiler tarafından adaletsiz bulunuyor. Özellikle tamamen yok olan ürünlerde bu kesintilerin kaldırılması talep ediliyor.

Meslek örgütü yöneticilerinin paylaştığı bilgiye göre ihracatın ve iç piyasanın erkenci ürün arzında ciddi daralma bekleniyor.  Özellikle Mayıs ayında sert çekirdekli meyve bulunamaması sonucu fiyatların artması bekleniyor. Bölgenin "afet bölgesi" ilan edilerek TARSİM poliçesi olmayanların da desteklenmesi. Banka borçlarının 2 yıl ertelenmesi ve sıfır faizli kredi sağlanması talep ediliyor. (Evrensel)